Naime, do oktobra ove godine prva jedinica u okviru sektora za Zapadni Balkan bila je jedinica za Crnu Goru (D1) a jedinica broj 2 (D2) za Srbiju. U septembru ove godine je urađena reorganizacija Generalnog direktorata za susjedstvo i pregovore o proširenju pa je jedinici zaduženoj za Srbiju pridružena Crna Gora.

Predsjednik Evropskog pokreta u Crnoj Gori Momčilo Radulović smatra da je i pored stagnacije pregovora Crna Gora i dalje naprednija u odnosu na Srbiju, i da je greška objedinjavanje dvije države u isti Direktorat.

A nekadašnja ministarka za evropske integracije u crnogorskoj Vladi Gordana Đurović smatra da je stavljanje Crne Gore i Srbije pod isti Direktorat pokazatelj da Crna Gora više nije lider u regionu u evropskim integracijama već da stagnira na tom putu.

Iz Evropske komisije su za Radio Slobodna Evropa (RSE) potvrdili da Crna Gora i Srbija pregovaraju u okviru istog Direktorata ali su odbili da komentarišu unutrašnju organizaciju tih tijela.

„Komisija organizuje usluge na osnovu razmatranja u vezi sa obimom posla, efikasnošću i koherentnošću. Ova promena nije izuzetak. Crna Gora i Srbija su trenutno dvije zemlje Zapadnog Balkana u pregovorima o pristupanju EU“, kazala je portparolka Evropske komisije Ana Pisonero.

Podsjetila je da je pristupanje EU proces zasnovan na zaslugama a da tempo pregovora zavisi od napretka u reformama.

Reorganizacija Direktorata za susjedstvo i pregovore o proširenju
Kako kaže Đurović za RSE poruka koja je upućena objedinjavanjem je da se iznutra dešava nešto što ne ide u prilog Crnoj Gori.

„Ujedno, potvrda je da nas tretiraju jednako (sa Srbijom) kao da smo po pitanju dinamike napretka usaglašeni. U odnosu na našu prethodnu poziciju to je veoma neoptimistično. Usporili smo i sad nas drugačije tretiraju“, navela je Đurović.

Godinama Crna Gora je važila za zemlju koja predvodi proces integracija u regionu. U decembru 2010. godine postala je država kandidat za članstvo u EU, a pregovore o članstvu je zvanično otpočela juna 2012. godine. U međuvremenu je otvoreno svih 35 pregovaračkih poglavlja, od čega su privremeno zatvorena tri: 25- Nauka i istraživanje, 26- Obrazovanje i kultura i 30- Vanjski poslovi.

Posljednje poglavlje 8 – Konkurencija, otvoreno je u junu 2020. godine.

Đurović novu organizaciju u Direktoratu ne povezuje sa revidiranom metodologijiom pregovaranja koju je Crna Gora prihvatila prošle godine.

„Metodologija se odnosi na način pregovaranja a ne na organizaciju rada sa zemljama koje već odavno pregovaraju“, pojasnila je Đurović koja je vodila čitav proces evrointegracija Crne Gore do momenta sticanja statusa zemlje kandidata.

Vlada ne vidi problem u reorganizaciji
U pregovaračkom timu Vlade Crne Gore sa EU ne vide problem u ovakvoj organizaciji.

„Ona su prevashodno vezana za efikasniji način rada, specifičnosti odnosa EU prema Turskoj, kao i potrebu strateškog uvezivanja procesa proširenja sa regionalnom saradnjom i bolje korištenje Ekonomsko-investicijskog plana za Zapadni Balkan“, kazala je za RSE Zorka Kordić glavna pregovaračica Crne Gore za EU.

Na prošlogodišnjim avgustovskim izborima, u Crnoj Gori je smijenjena trodecenijska vlast Demokratske partije socijalista, a Vladu je izglasala parlamentarna većina od 41 poslanika, na čelu sa prosrpskim Demokratskim frontom, Demokratama i građanskim pokretom URA.

Sa novom vlašću uslijedilo je i imenovanje nove glavne pregovaračice sa EU Zorke Kordić.

Upitana da li izmjene imaju veze sa revidiranom metodologijom pregovaranja, Kordić je odgovorila da je debata o efikasnijem funkcionisanju Direktorata starija od debate o implementaciji revidirane metodologije, „koja sama po sebi nije bila okidač ovih izmjena“.

„S aspekta pregovora Crne Gore važno je naglasiti da bilo kakva unutrašnja organizacija rada Direktorata svakako da ne smije i neće ugroziti princip regate u pregovorima s EU“, kaže Kordić.

Princip regate podrazumijeva da se zemlje shodno zaslugama pridružuju EU.

Radulović: Varhelji lobira za Srbiju
Momčilo Radulović iz Evropskog pokreta smatra da je od značaja i činjenica da je na čelu Direktorata za pregovore o proširenju komesar Oliver Varhelji, koji je na toj poziciji od 2019. godine.

On za RSE kaže da evropski komesar za proširenje Varhelji otvoreno lobira za Srbiju u evropskim integracijama:

“Tendencija kočenja Crne Gore a forsiranja Srbije traje već tri godine i sada je očigledno napravljen korak da se to dovede do kraja. U tom smislu treba pogledati istorijat Varheljijevih postupaka. Podsjetiti ću da je na Bledskom forumu o budućnosti i proširenju EU, u septembru, komesar gotovo da nije ni pomenuo Crnu Goru već je u svojim nastupima lobirao za evropske integracije Srbije”.

Radulović u Varheljijevom djelovanju vidi uticaj regionalnih odnosa:

„Kada uzmete u obzir dobre odnose Varheljijevog bivšeg šefa, Orbana i predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, onda ovakav razvoj situacije nije iznenađenje”.

Na početku mandata Varhelji je u novembru 2019. godine saopštio kako vidi politiku proširenja 2024, po isteku njegovog mandata.

„Moja vizija je da će region Zapadnog Balkana biti mnogo razvijeniji. Da će biti mir između Srbije i Kosova u smislu normalizacije odnosa, da će Kosovo dobiti viznu liberalizaciju. Pregovori sa Sjevernom Makedonijom i Albanijom će biti uznapredovani a Srbija će biti blizu članstvu u EU“, kazao je Varhelji.

Nekadašnja ministarka Gordana Đurović konstatuje da u svom prvom obraćanju vizije proširenja i napredovanja ka EU Varhelji nije ni pomenuo Crnu Goru, „što je i bila poruka njegovog odnosa prema nama“.

Usporavanje Crne Gore na putu ka EU
Osim faktora “Varhelji”, kao još jedan faktor koji je doprinio scenariju po kojem su sada Srbija i Crna Gora u istom Direktoratu za pregovore sa EU, Radulović navodi i izostanak rezultata Crne Gore u evropskim integracijama od dolaska nove vlasti:

“Crna Gora u procesu pregovora već godinu doživljava pravi fijasko jer u tom periodu nijesmo uspjeli da formiramo ni pregovarački tim koji je tek nedavno, relativno zaokružen ali u kojem sada imamo ljude koji su bez ikakvog iskustva preuzeli vrlo važne resore za pregovore“, kaže Radulović.

Ipak, on jedinog krivca ne vidi u sadašnjoj Vladi:

„To je problem koji ne traje od juče nego je posljedica i promašenih postupaka prethodne vlade koja je i pored inertnosti ipak pružala određene rezultate”.

Brisel u poslednjem Izvještaju o napretku iz oktobra upozorava da je pregovaračka struktura značajno oslabljena ostavkom ili smjenom 110 njenih članova, uključujući 16 pregovarača za poglavlja i 24 šefa radnih grupa.

Komentarišući ovakve nalaze, glavna pregovaračica Kordić naglašava da je pregovaračka struktura Crne Gore u potpunosti restrukturirana i da trenutno broji više od 800 članova.
Ukazuje da je na posljednjoj Međuvladinoj konferenciji sa EU, održanoj 13. decembra, konstatovano da je došlo do značajnih unapređenja u strukturama koje se bave vladavinom prava.

„Do sada su ojačane i unaprijeđene radne grupe za 29 pregovaračkih poglavlja koje okupljaju aktere iz državne uprave i civilnog sektora, dok su za preostala četiri poglavlja aktivnosti na restrukturiranju završene i njihovo formalno zaokruženje se privodi kraju“, navela je Kordić.

Šta je Generalni direktorat za susjedstvo i pregovore o proširenju?
Misija Generalnog direktorata za susjedstvo i pregovore o proširenju je pomoć zemljama koje imaju perspektivu da se pridruže EU u ispunjavanju kriterijuma definisanih Ugovorom o Evropskoj uniji i Evropskim savjetom.

Posao Direktorata kojim rukovodi Evropski komesar za proširenje Oliver Varehlji, između ostalog je da pažljivo prati napredak zemalja u procesu proširenja EU i podržava pristupne pregovore.

Što se tiče Zapadnog Balkana, Generalni direktorat razvija i sprovodi evropsku politiku stabilizacije i pridruživanja zemalja tog regiona.