Objavljen je „Izvještaj o kvalitetu života u evropskim gradovima za 2023.“ Ne baš srećno izabran naslov dokumenta sugeriše da je riječ o nekakvom „izvještaju“, dakle o tome šta neke birokrate misle ii smatraju. Ali ovo nije to. Ovo je zapravo opsežna analiza rezultata istraživanja javnog mnijenja stanovnika evropskih gradova na razne teme i o različitim aspektima i percepcijama grada u kojem žive i života u tom gradu. Nema boljeg trenutka za prezentiranje rezultata ovog interesantnog istraživanja. Jer, u Podgorici je u toku predizborna kampanja. To znači da su se političari prepodesili na privremeni predizborni vokabular u kojem kao prepoznaju šta tišti građane Glavnog grada Crne Gore, pa govore ono što misle da bi se građanima moglo svidjeti. To uvijek traje do iza izbora, kada se političari uglavnom vraćaju na fabrička podešavanja. Ali dok su još u ovom filmu valja imati na umu sve ovo što obećavaju i nude i kako prepoznaju prioritete s onim što zaista misle i osjećaju građani. I domaći političari su, naravno, platili, često papreno, razna istraživanja i „istraživanja“ od kojih očekuju da im pokažu šta treba da pričaju da dobro prođu na izborima. Ali je pitanje kakvi su im ulazni podaci. Jer je na Balkanu malo ozbiljnih istraživača javnog mnijenja, pošto je to ozbiljan i mukotrpan posao. Daleko je više tu prevaranta, munđaroša i muljatora koji manje ili nimalo istražuju, a više se tiskaju pred kamere. Hoću da kažem da ovo evropsko istraživanje bolje „pogađa“ odnosno preciznije dijagnostirica stanje u Podgorici i muke, htijenja i želje njenih građana od raznih u šareni papir umotanih cigala koje su dominantan „proizvod“ balkanskih „istraživača“. Ono se, vjerovatno umnogome poklapa s ozbiljnim istraživanjima u ovom ćošku od dunjaluka, ali ozbiljna istraživanja oni koji su ih naručili koriste, a ne publikuju.
Istraživanje je za potrebe Generalnog direktorata EK za regionalnu i urbanu politiku sprovela od januara do aprila 2023. ozbiljna globalna agencija za istraživanje javnog mnijenja Ipsos, koja na anketama izvrti godišnje više od dvije milijarde eura.Anketirani su stanovnici 83 grada – 65 u državama EU i 18 u još devet država van EU: UK, Švajcarskoj, Norveškoj, na Islandu i u državama Balkana – Crnoj Gori, Albaniji, Srbiji, Sjevernoj Makedoniji i u Turskoj. Gradovi su grupisani tako da im populacije budu uporedive. Podgorica je u grupi s još 14 gradova do 250.000 stanovnika. Anketirani su grupisani u tri obrazovne (osnovno, srednje, više) i četiri starosne (15-24, 25-39, 49-54, 55+) kategorije. U svakom gradu su je anketirano 839 osoba – ukupno je intervjuisanih više od 70 hiljada.
Prioriteti: Posao, gradski prijevoz, pa sigurnost, čistoća i tišina
Generalna ocjena je da je građanima za ocjenu grada u kojem žive najvažnija prilika ili šansa da u tom gradu nađe dobar posao.
Druga po značaju stavka kojoj žitelji evropskih gradova pridaju važnost su javni servisi koje im pruža javna uprava. A u tome je apsolutni broj jedan mobilnost građana i zagušenost grada te s tim skopčano zadovoljstvo javnim prijevozom.
Evropljanima je generalno treća stavka u ocjeni kvaliteta života kombinacija bezbjednosti, čistoće i buke. U tom smislu su popularniji manji gradovi, kao sigurniji, čistiji i manje bučni.
Kada je riječ o ukupnoj ocjeni, odnosno o ukupnom zadovoljstvu ili nezadovoljstvu životom u odabranom gradu 85% stanovnika glavnih gradova i 88% žitelja ostalih gradova je generalno zadovoljno. U Podgorici je takvih manje od 80%. Ispod nas su, redom od najbližeg, mađarski Miškolc, Rim, Skoplje, Beograd, Tirana, Napulj, Atina, Istanbul i na samom dnu Palermo.
Učinak „oslobodilaca“
Za vrijeme „mrskog“, „nenarodnog“, „kriminalnog“, „kleptokratskog“, „mafijaškog“ itd. DPS „režima“, 2019, zadovoljstvo životom u Podgorici je izražavalo oko 83% građana Glavnog grada. Danas je zadovoljno oko 77%. Tako da ovo ozbiljno istraživanje potvrđuje i opšti ukupni dojam i činjenice koje ne treba dokazivati jer su očigledne, da su nas „oslobodioci“ o jadu zabavili, i da je samo pitanje koliko su godina ili decenija vratili zemlju unatrag. Za nevjerne tome i ostale apostole podaci su ovdje.
Za to vrijeme Beograd i Skoplje su poboljšali rezultat za 6%.
A sad dolazi pravi spektakl. U Podgorici dakle, za vrijeme vladavine „oslobodilaca“, značajno pada broj ljudi koji su zadovoljni životom u svom gradu, ali istovremeno većina anketiranih smatra da se kvalitet života u gradu poboljšao. Ovo je samo naizgled protivrječno. U suštini to je za sadašnju vlast porazno. Ljudi misle da se kvalitet života u gradu popravio, bez obzira na to da li je to doista tako – istraživanja se ne upravljaju činjenicama nego utiscima anketiranih, ali se stepen nezadovoljstva nije smanjio, nego se, naprotiv, povećao. To govori samo jedno: građani osjećaju da postoji nekakvo poboljšanje kvaliteta života, ali nijesu zadovoljni. To znači ili da su očekivali, odnosno da im je obećavano daleko više, ili da ne vide perspektivu.
Na pitanje da li je generalno njihov grad dobar za život – Podgoričani se ne razlikuju mnogo od geografskog trenda. Na jugu i istoku Evrope ljudi u manjoj mjeri dijele takav stav, nego na sjeveru i zapadu kontinenta.
Ono đe smo debelo iznad evropskog prosjeka je lakoća nalaženja pristojnog krova nad glavom po razumnoj cijeni. Podgorica je, u poređenju s evropskim gradovima, jeftina kada je najam stanova u pitanju. Ali je opet pitanje u kolikoj mjeri je to posljedica činjenice da grad ne nudi dovoljno mogućnosti za zapošljavanje i time privlačenje mladih i obrazovanih i stoga podizanje potražnje.
Javna uprava je boljka našeg glavnog grada. U pola evropskih gradova u kojima je istraživanje sprovedeno stanovnici su brzinom rješavanja njihovih zahtjeva prema javnoj upravi. Prosjek je u gradovima EU 55%, a u onima na jugu EU 42%. U Podgorici je manje od 40% građana zadovoljno brzinom kojom gradska uprava rješava njihove zahtjeve.
Građani Podgorice smatraju da im je 2019. bilo lakše da pristupe informacijama i servisima Glavnog grada nego što je to danas.
Više od 72% građana Podgorice smatra da je javna uprava Glavnog grada korumpirana. Kakva-takva utjeha je da je percepcija korupcije gradskih uprava karakteristika drugih gradova jugoistoka Evrope.
Korelacija percepcije korupcije i stepena zadovoljstva životom u gradu očigledna je. Podgorica se tu nalazi u grupi gradova sa najvećom percepcijom korupcije, i istovremeno najmanjim zadovoljstvom životom u gradu. Gori su samo Beograd i Skoplje.
Loš javni prijevoz – dobar za zdravlje
Između 75 i 80% građana Podgorice zadovoljni je životom u gradu, ali je manje od 40% zadovoljno javnim prijevozom.
A kad ne radi dobro javni prijevoz, građani više pješače. Tako da je nesposobnost vlasti dobra za zdravlje. Podgoričani znatno više pješače 2023, nego što su to činili 2019. Tu smo u vrhu. Iznad nas su Beč, London, Helsinki i Stokholm.
Grad s najbolje ocijenjenim javnim prijevozom je Beč u kojem je 91% anketiranih zadovoljno. Slijede Roterdam i Helsinki sa po 89% zadovoljnih.
Tako da je jasno da Bečlije ne pješače što moraju, nego što vole. Za razliku od Podgoričana.
Zašto je Podgorica ispala najgora i u čemu
Evropljani bez razlike misle uglavnom da je život u manjim gradovima mirniji te da su manji gradovi pogodniji pogotovo za porodice s malom djecom, ali i za one najstarije.
Ljudi se osjećaji bezbjednije u malim gradovima, nego onim milionskim, a pogotovo u megalopolisima. U tom smislu prvo mjesto po percepciji bezbjednosti dijele Kopenhagen, Ljubljana i Oviedo gdje 87% građana smatraju da mogu bez problema da se šetaju noću. Podgorica je u grupi gradova u kojima tako misli 68-74% stanovnika. I tu smo bolji od dijela Evrope kojem pripadamo. Jer daleko manje povoljni mišljenje o bezbjednosti noćnih šetnji njihovim gradovima imaju žitelji Beograda, Skoplja, Sofije, Atine, Bukurešta, Ankare… Jedini su u okolini Albanci bolji od nas. Tirana je u grupi gradova u kojima 74-80% stanovnika smatra da mogu bezbjedno šetati noću.
Podgoričani su sigurni da mogu šetati noću, ali ne vjeruju sugrađanima. Po nepovjerenju smo najgori glavni grad među anketiranima. Manje od 40% Podgoričana vjeruje sugrađanima.
Možda je upravo nedostatak povjerenja u ljude jedan od razloga da su Podgoričani na prvom mjestu među anketiranim žiteljima 83 evropska grada po osjećaju usamljenosti. Gori od nas su samo žitelji turskog Dijarbakira, a on je u azijskom dijelu zemlje, duboko u planinama uz granice s Irakom i Sirijom. Tako da nije čudo da se neko ko živi na takvom mjestu osjeća usamljenim. Tim je ovaj rezultat Podgorice ozbiljniji.
Istraživanje je pokazalo snažnu korelaciju zadovoljstva kulturnim aktivnostima i osjećaja usamljenosti. Obrnuto su srazmjerni. No, stepen osjećaja usamljenosti kod Podgoričana prevazilazi čak i korelaciju s relativno siromašnom ponudom u oblasti kulture.
Svi Južnoevropljani, bez izuzetka, nezadovoljni su kulturnim resursima, za razliku od žitelja sjevera Kontinenta. Podgorica tu nije izuzetak.
Građani Podgorice na samom evropskom dnu po stepenu iskazanog zadovoljstva javnim prostorima poput tržnica, trgova, pješačkih zona i slično.
Podgorica je među tri grada, sa Skopljem i Miškolcom, u kojima su građani najmanje zadovoljni nivoom zdravstvene zaštite.
Rezultati istraživanja pokazuju da je Podgorica među deset evropskih gradova, od 83 u kojima je rađeno istraživanje, u kojima su građani najmanje zadovoljni životom u gradu. Doduše najmanje smo loši. Odabrano društvo nam prave: Miškolc, Skoplje, Rim, Beograd, Napulj, Tirana, Istanbul, Atina i na samom dnu Palermo. Na vrhu su Cirih, pa Kopenhagen, Groningen…
Preporučeno
Anketi se, kao i svakoj anketi može prigovarati. Teško je na primjer povjerovati da u Rimu nema dovoljno kulturnih događanja, kada je praktično čitav grad jedan ogroman živi kulturni fenomen i spomenik. Ali, ponavljam, istraživanja se ne bavi činjenicama, ona ne utvrđuju ono što jeste i ono što nije već utvrđuju šta ljudi misle. E, pa Podgoričani misle da ovo baš ne ide u pravom smjeru, odnosno po stepenu iskazanog nezadovoljstva pokazuju da smo na evropskom dnu.
Video