Bivša vlast Demokratske partije socijalista novembra 2020. protjerala je prethodnog ambasadora Vladimira Božovića, zbog omalovažavanja Crne Gore nediplomatskim i politički spornim izjavama čime je, kako su naveli, povrijedio Bečku konvenciju.
Beograd je uzvratio odlukom o proterivanju crnogorskog ambasadora Tarzana Miloševića, da bi dan kasnije povukao zbog “dobrosusjedskih odnosa”.
Od tada je imenovanje ambasadora bilo jedno od otvorenih pitanja dvije države.
Ko je Nebojša Rodić?
Rodić, doktor pravnih nauka u Podgoricu je došao sa pozicije ambasadora Srbije u Austriji, na koju je imenovan 2018. godine, iako je te godine zvanično penzionisan. Prije toga je četiri godine bio ambasador u Azerbejdžanu.
Bio je 2012. godine na čelu Bezbednosno-informativne agencije Srbije (BIA). Na to mjesto je došao sa funkcije generalnog sekretara Tomislava Nikolića, tadašnjeg predsjednika Srbije i Srpske napredne stranke (SNS).
Istinomer je tada objavio da je Nikolić za Rodića rekao da je “pravnik stare škole posvećen državi, a ne špijuniranju, praćenju i pravljenju tajnih dosijea”.
Predrag Petrović iz Beogradskog centra za bezbednosnu politiku u doktorskoj disertaciji na temu reformi službi bezbjednosti ističe da je Rodić postavljen za direktora BIA nakon što je SNS preuzela vlast, da nije imao iskustva u bezbjednosno-obavještajnim poslovima, ali jeste u radu državnih institucija.
Posle godinu dana na čelu BIA, Rodić je izabran za ministra odbrane 2013. godine.
Za vrijeme ministarskog mandata, potpisivao je ugovore o saradnji u oblasti odbrane sa Rusijom, ali i dobijao pohvale od Sjedinjenih Američkih Država.
Isticao je i značaj Ujedinjenih nacija i NATO na Kosovu, pozivajući ih da ne smanjuju prisustvo.
Američki ministar odbrane Čak Hejel pohvalio je u januaru 2014. godine “pozitivan uticaj na regionalnu bezbjednosnu saradnju” tadašnjeg srpskog kolege (Rodića).
Sporazum o saradnji u oblasti odbrane sa ruskim ministrom odbrane Sergejom Šojguom potpisao je u novembru 2013.
Iste godine je Srbija dobila status zemlje posmatrača pri Organizaciji Ugovora o kolektivnoj bezbjednosti, koja vojno objedinjuje Rusiju i nekoliko bivših članica Sovjetskog Saveza (Jermenija, Bjelorusija, Kazahstan, Kirgistan, Tadžikistan).
Jakšić: Rodić bliži istoku nego zapadu
Da je novi ambasador Srbije u Podgorici bliži Istoku nego Zapadu, smatra novinar i spoljno politički komentator Boško Jakšić, uz ocjenu da su mu u vezi Rodićevog postavljenja interesantne tri činjenice.
“Prva da je Vučić odabrao čovjeka koji je bio kadar bivšeg predsjednika Srbije Tomislava Nikolića, što nagovještava da je novi ambasador bliži Istoku nego Zapadu.
Druga, da je izbjegnut iritirajući potez da ambasador bude Srbin iz Crne Gore, kao što je bio slučaj sa Vladimirom Božovićem “, kaže Jakšić za Radio Slobodna Evropa (RSE).
Kao treće Jakšić ocjenjuje indikativnim što Rodić kao i njegov prethodnik imaju obavještajni dio karijere.
“Rodić je godinu dana bio direktor BIA , a bivši ambasador Božović je bio državni podsekretar u MUP-u Srbije, i glavni inspektor Službe bezbjednosti. Tako da je te tri stvari negdje vrijedno zabilježiti”.
Prema njegovim riječima Beograd imenovanjem profesionalca šalje signal o važnosti koju pridaje odnosima sa Podgoricom.
Jakšić smatra da novi ambasador ima zadatak da popravi odnose na relaciji Beograd -Podgorica.
“Da poravna one maligne aktivnosti za koje je bio optužen njegov prethodnik i pokuša da posle tri godine diplomatskog vakuma šire otvori vrata saradnje u vremenu kada je međusobno nepovjerenje Srbije i Crne Gore ublaženo, ali ne i otklonjeno”.
Novi ambasador i stari apetiti Beograda
Do zahlađenja odnosa Srbije i Crne Gore došlo je u vrijeme bivše vlasti partije predsjednika Mila Đukanovića, koja je smijenjena na izborima avgusta 2020.
Vlast su osvojile partije predvođene Demokratskim frontom koji je blizak srpskom predsjedniku Aleksandru Vučiću.
“Očigledno je da će Beograd i Vučić kapitalisati (profitirati) na toj činjenici. Sada se samo postavlja pitanje apetita Beograda koji očigledno ne odustaje od maksimalističkih zahtjeva prema Crnoj Gori. Bez obzira što se govori o prosrpski razpoloženom rukovodstvu u Podgorici pitanje je da li je to dovoljno. Kako će se odnosi razvijati, mislim da je to, prije svega test za Beograd a manje za Podgoricu”.
Imenovanje ambasadora bilo je u fokusu susreta predsjednika Srbije i Crne Gore u Beogradu, jula prošle godine. Tada je Vučić najavio da bi ambasador u Podgorici mogao biti imenovan “za desetak dana”.
No, uprkos najavama, do brze razmjene ambasadora nije došlo.
U Podgorici se čekalo na formiranje nove vlasti, kako bi se imenovao ambaasador Crne Gore u Srbiji.
No, iako je Vlade Milojka Spajića formirana prije tri mjeseca, diplomatska misija Crne Gore u Beogradu i dalje funkcioniše preko otpravnika poslova Predraga Mitrovića.
Milatović je 11. decembra kazao da Spajićeva Vlada ignoriše njegovu inicijativu za održavanje konsultacija za popunjavanje mjesta u diplomatskoj mreži.
Istorija protjerivanja ambasadora
Od sticanja nezavisnosti Crne Gore i Srbije 2006.godine , razmijenjeno je više ambasadora a dva su protjerana, Srbija je 2008. protjerala crnogorsku ambasadorku a Crna Gora 2020. srpskog ambasadora Vladimira Božovića.
Božović je protjeran jer je 27. novembra 2020. godine, na izložbi “Parlamentarizam u Crnoj Gori i dani ujedinjenja, rekao da je Podgorička skupština bila “slobodan izraz narodne volje za ujedinjenje sa bratskom Srbijom”.
Tadašnje Ministarstvo vanjskih poslova je ocijenilo da je time unizio Skupštinu Crne Gore, koja je 2018. usvojila Rezoluciju o poništenju odluka Podgoričke skupštine, kojima je ukinut dotadašnji suverenitet Crne Gore.
Odlukom Podgoričke skupštine iz 1918. godine Crna Gora je prisjedinjena Kraljevini Srbiji, a dinastija Petrović je nasilno detronizovana.
Dan kasnije, 28. novembra, Vlada premijera Duška Markovića, koja je bila u tehničkom mandatu, donijela je odluku da Božovića proglasi nepoželjnim i naložila mu je da napusti Crnu Goru.
Uzvratilo je Ministarstvo spoljnih poslova i Tarzana Miloševića poslednjeg ambasadora Crne Gore u Beogradu i visokog funkcionera Đukanovićeve DPS, 28. novembra 2020. proglasio personom non grata, uz obrazloženje da je riječ “o recipročnom odgovoru”.
Srpske vlasti su dan kasnije promijenile odluku i Milošević je ostao u Beogradu.
Ali samo do februara 2021. kada su nove vlasti, pobjednice avgustovskih izbora, opozvale ambasadore koje je postavio Milo Đukanović, uz ocjenu da su birani po “političkom ključu”.
Prethodno je zvanični Beograd i 2008. nakon što je Đukanovićeva Vlada jednoglasno donijela odluku o priznavanju Kosova, ambasadorku Crne Gore u Srbiji, Anku Vojvodić proglasio “personom non grata”.
Preporučeno
Godinu kasnije Crna Gora je imenovala novog ambasadora u Beogradu.
Video