Radulović je naglasio da je antifašizam okosnica crnogorske državnosti i opredjeljenja da Crna Gora postane prva naredna članica EU i stoga antifašizam mora biti trajuća ideja o “novoj ljevici”, slobodi, jednakosti, solidarnosti, borbi protiv asimilacije, inkluzivnom a ne klaustofobičnom društvu i emancipaciji naspram narastajućeg primitivizma i sve prisutnijeg desnog radikalizma koji razara sekularni karakter države, multikulturalnost i modernost.

Istoričar Adnan Prekić ukazao je na tri teze važne za savremenu kontekstualizaciji antifašizma u Crnoj Gori, a to su: desničarski potencijal u Crnoj Gori; predubjeđenje o zapadnoj orjentaciji društva i specifičnom odnosu crnogorskog društva prema prošlosti. Po tvrdnjama Prekića, te okolnosti uticale su da mi danas imamo nejasan-fluidan odnos prema antifašizmu koji je često na granici relativizacije, a često u funkciji istorijskog revizionizma. Zbog toga je naivno očekivati da će uspostavljeni modeli etničke homogenizacije koji su oblikovani vjekovima tek tako nestati, ali da treba imati u vidu da bez razumijevanja uloge prošlosti u građenju takvih narativa, nema kvalitativnih promjena zaključuje Prekić.

Istoričar Miloš Vukanović je istakao da je “naučni revizionizam dobrodošao i pridrodan proces ka svakom aspektu naše prošlosti, pa i ka temeljnim vrijednostima poput antifašizma. Međutim danas na sceni imamo nenaučni nacionalistički revizionizam, čiji osnovni cilj je da izjeda tkivo koje veže naše društvo. Ključni otpor ka tom procesu predstavlja nova izgradnja opšteg javnog pristupa društvenim izazovima zasnovanog na naučnim principima i višegodišnjim razvojem sposobnosti građana ka kritičkom stavu”.

Doc dr Nikoleta Đukanović naglasila je da “u Crnoj Gori, proces institucionalizacije političkih partija nije dovršen, često nastaju nove političke partije što je razlog činjenice da je partijski sistem nekonsolidovan, te da postoji vrlo izražena fragmentacija Parlamenta.

”Sve to lako objašnjava čestu pojavu političkih kriza i političke nestabilnosti, a to je jedan od ključnih razloga zašto i dalje ne možemo govoriti o Crnoj Gori kao konsolidovanoj demokratiji. Ujedno, postkomunističku demokratiju u Crnoj Gori odlikuje nedovoljno diversificiran i ideološki neetabliran partijski sistem, iako je za razumijevanje funkcionisanja demokratije u CG od izuzetne važnosti proučavanje ideoloških osnova političkih partija. Nažalost, politike identiteta još uvijek dominiraju na prostoru Zapadnog Balkana, pa tako i u CG, i te politike su gotovo konstituciona osnova djelovanja gotovo svih partija, što je plodno tlo za razvoj krajnje i ekstremne desnice koja u Crnoj Gori postoji”.

Na raskrsnici u istoriji evropske izgradnje

Predvač na Fakultetu pravnih nauka UDG doc.dr Nikola Šaranović kazao je da, prije nego pristupimo Ugovoru o Evropskoj uniji, valjam nam postići Dogovor o Crnoj Gori. Podsjetio je na riječi nekadašnjeg predsjednika Evropske komisije Žaka Delora:

“Mi se u stvari nalazimo na raskrsnici u istoriji evropske izgradnje. 1992. godina je prekretnica. Vjerujte mi, nećemo uspjeti sa Evropom samo na osnovu pravne ekspertize ili ekonomskog know-how. Ako u sljedećih deset godina ne uspijemo da damo dušu Evropi, ne damo joj duhovnost i značenje, igra će biti završena. Zbog toga želim da oživim intelektualnu i duhovnu debatu o Evropi… Debata mora biti slobodna i otvorena; to je demokratska diskusija, koja nije monopolizovana od tehnokrata“. Time je, kazao je Šaranović, pokrenuta inicijativa poznata kao “Duša za Evropu”.

Ekonomista i privrednik Vladimir Nikaljević naglasio je da “antifašizam kao evropska vrijednost, je jedan od temelja STEGE kao integrativna veza u Crne Gore i njena veza sa zapadnim saveznicima. Zato je i tako snažno napadnut. Vraćanje na političku scenu snaga koje su istorijski poražene nije boljitak ni za jedan narod. To može biti korist samo za bezskrupulozne predvodnike nacionalizma i procesa dezintegracije Crne Gore”.

Komunikolog Radoje Cerović istakao je da “postoje zemlje koje mogu sebi da dozvole priviliegiju skretanja udesno i ulijevo. Možda čak i flertovanja sa fašističkom ideologijom. Crna Gora nije među njima!
Crna Gora može da postoji samo kao antifašistička – svako udaljavanje od tog koncepta je pretvara u Molotovljev koktel! Podrivanje antifašističkog karaktera i skretanje udesno je razaranje psiholoških osnova suživota i mogućnosti razvoja CG u pravcu zrele demokratije i vladavine prava”.

Daliborka Uljarević iz CGO je istakla da antifašizam je kod nas dominantno ispražnjen od sadržaja, a ta kriza antifašističkih vrijednosti već razorno djeluje na građansko biće crnogorskog društva. Dodatni je izazov što na retoričkoj ravni imamo i one koji slave antifašizam iz perioda 1941-45, dok u praksi gaze sve antifašističke principe. To zapravo znači da mi imamo anti-antifašizam, pa u daljem promišljanju moramo naći mjere odgovora na taj fenomen, kako bi se vratili dosljednom i cjelovitom shvatanju i prakticiranju antifašizma.

Ivan Jovović je istakao da Crna Gora ni nakon 2006.g. nije se oslobodila trauma proslosti XX vijeka. Nasli smo u zacaranom krugu u evropskim integracijama. Ostali smo i dalje provincijalna sredina, zato je imperativ intelektualaca da se crnogorski narod oslobodi stanja drustvene inferiornosti

Forum je okupio više akademika, profesora, privrednika, književnika, publicista i drugih uglednih nezavisnih intelektualaca.