On kaže da su nezakonite i odluke Vlade o uvođenju prinudne uprave, kao i ona lokalnog parlamenta o skraćenju već isteklog mandata, zbog čega smatra da je najcjelishodnije stvoriti uslove za završetak postojećeg izbornog procesa, u skladu sa Ustavom i zakonom.
BESKORISNI AKTI
Pravni haos u Šavniku traje od oktobra 2022. godine, od kada je propalo devet pokušaja izlaska na biračka mjesta u zgradi Opštine i selu Kruševice jer članovi biračkih odbora iz koalicije „Za budućnost Šavnika“ nijesu dozvoljavali pojedinim građanima da glasaju zato što, kako su tvrdili, ne žive u toj opštini.Posljednji takav prekid glasanja desio se u decembru iste godine i već 15 mjeseci vlada kriza čiji je ishod, prvobitno, nezakonito uvođenje prinudne uprave, a zatim i većinska podrška lokalnih odbornika za skraćenje već isteklog mandata šavničkom parlamentu. Vlada je, zatim, povukla odluku o formiranju odbora povjerenika „kako ne bi došlo do objavljivanja dva pravna akta koja na različite načine uređuju isto pitanje“.
Na ove nezakonitosti uslijedila je odluka predsjednika Jakova Milatovića da ne raspiše izbore, već zatraži da se okončaju započeti.
Isti potez je povukao samo nekoliko dana kasnije nakon što je Vlada napravila pravni manevar, aktivirala povučenu odluku i zvanično uvela prinudnu upravu u opštini na sjeveru.
Milatović je ponovo konstatovao da novi izbori u tom gradu ne mogu biti raspisani jer bi to, kako je ocijenio, značilo narušavanje pravnog poretka.
Drašković, u detaljnoj analizi situacije u opštini na sjeveru države, konstatuje da se funkcionisanje lokalne samouprave pokušava uspostaviti donošenjem uzaludnih i beskorisnih, a posebno neustavnih i nezakonitih akata na državnom i lokalnom nivou.
Prije svega, kako kaže, nezakonit je akt o uvođenju prinudne uprave u opštini u kojoj izborni proces traje, a mandat Skupštini opštine je istekao prije skoro dvije godine.
” Prema članu 185 Zakona o lokalnoj samoupravi Vlada, na prijedlog Ministarstva, raspušta skupštinu opštine u slučaju kada skupština opštine duže od šest mjeseci ne održava sjednice ili ne izvršava zakonom utvrđene obaveze čime se onemogućava ostvarivanje prava građana ili nanosi znatna materijalna šteta. Vlada raspušta SO nakon upozorenja i isteka roka koji joj ostavlja za uspostavljanje obavljanja svojih funkcija i izvršavanje zakonom utvrđenih obaveza. U slučaju raspuštanja Skupštine, funkciju do konstituisanja nove vrši Odbor povjerenika koji imenuje Vlada”, ocijenio je za naš list Drašković.
Ove zakonske odredbe nijesu, međutim, mogle biti pravno valjano primijenjene u situaciji kada je Skupštini opštine istekao mandat na koji je izabrana.
” Raspuštanje parlamenta iz navedenih razloga je moguće samo u toku trajanja mandata Skupštine i jedan je od osnova prestanka mandata prije isteka vremena na koje je izabrana”, dodao je on.
Prema njegovim riječima, jednako je nezakonita i odluka o skraćenju mandata koju su donijeli lokalni odbornici jer, napominje, pravno nije moguće skraćivati već istekli mandat Skupštine.
” Odlukom su odbornici suštinski sebi skratili mandat, dok Zakon o lokalnoj samoupravi poznaje samo pravni institut skraćenja mandata Skupštine opštine kao kolegijalnog organa. Takvu odluku SO nije ni mogla donijeti nakon isteka mandata na koji je izabrana”, pojašnjava Drašković.
Navedeni akti i radnje, ističe on, narušavaju princip vladavine prava kao jednu od osnovnih vrijednosti na kojima se temelji državno uređenje Crne Gore, sadržanu već u preambuli Ustava Crne Gore.
To načelo je, podsjeća, sadržano i u prvom članu Ustava odrednicom da je država Crna Gora „zasnovana na vladavini prava“.
” Vladavina prava je, dakle, polazište i pretpostavka cjeline ustavno-pravnog sistema Crne Gore, jedan od konstitutivnih elemenata karaktera države i njenog uređenja. Ona je i princip ograničenja arbitrarnosti i samovolje državne vlasti pravom koje ona sama stvara i poštovanja tog prava kako od strane građana kojima su pravne norme upućene, tako i od samih nosilaca državne vlasti kao stvaralaca pravnih normi. U funkciji ostvarivanja vladavine prava je Ustavom utvrđeni princip saglasnosti pravnih propisa koji obavezuje državne organe da donose akte koji su u skladu s Ustavom, zakonom i potvrđenim međunarodnim ugovorima”, saopštio je Drašković.
NOVI IZBORI – ISTA AGONIJA
Raspisivanje novih izbora, napominje naš sagovornik, bilo bi protivno Zakonu o izboru odbornika i poslanika, koji je, kako kaže, lex specialis u oblasti ostvarivanja biračkog prava, kao i Zakonu o lokalnoj samoupravi, budući da izbori koji su raspisani 2022. godine nijesu okončani.
” Prema važećoj zakonskoj regulativi predsjednik Crne Gore raspisuje izbore za skupštinu opštine kada joj je istekao mandat (član 13 stav 1 Zakona o izboru odbornika i poslanika i član 36 stav 1 Zakona o lokalnoj samoupravi). Pored te redovne situacije i regularnog isteka mandata skupštine opštine, predsjednik Crne Gore raspisuje izbore samo u slučaju prestanka mandata lokalnog parlamenta, prije isteka vremena na koji je biran, i to narednog dana od dana njenog raspuštanja, odnosno narednog dana od dana stupanja na snagu odluke o skraćenju mandata (član 15 stav 2 Zakona o izboru odbornika i poslanika). Identično zakonsko rješenje je sadržano u članu 37 stav 4 Zakona o lokalnoj samoupravi, prema kojem u slučaju prestanka mandata skupštine prije isteka vremena na koje je izabrana, a to je raspuštanjem ili skraćenjem mandata, predsjednik Crne Gore raspisuje izbore narednog dana od dana stupanja na snagu odluke o raspuštanju, odnosno odluke o skraćenju mandata skupštine. Zakonski propisi u pogledu mogućnosti raspisivanja novih izbora su, dakle, jasni. Redovni izbori u aktuelnom slučaju su raspisani 2022. godine, odluka o njihovom raspisivanju je i dalje na snazi, a izbori još nijesu okončani. Raspisivanjem novih izbora u situaciji kada nijesu ispunjeni zakonski uslovi za to, jer prethodno raspisani izbori još traju narušavao bi se ustavni poredak države”, naglasio je naš sagovornik.
On podvlači da u pravnom sistemu ne mogu uporedo egzistirati dva akta koja uređuju istu sadržinu. Takav stav, kako pojašnjava, najbolje potvrđuje i karakter samog društvenog odnosa koji norma uređuje.
” U konkretnom slučaju, to je, između ostalog, nepostojanje garancije da bi i novi izbori, sprovedeni na način kako se sadašnji odvijaju, bili uspješno okončani i konstituisana lokalna vlast. Da li bi to dalje vodilo ponovnom raspisivanju izbora i tako unedogled “, pita se Drašković.
PROPUŠTENA PRILIKA ZA PRIGOVORE
Drašković pojašnjava i zbog čega nema utemeljenja stav da Ustavni sud Crne Gore može poništiti ranije raspisane lokalne izbore.
” Prvo, Ustavom utvrđena nadležnost Ustavnog suda da rješava izborni spor uslovljena je vođenjem prethodnog postupka pred nadležnim izbornim organima i donošenjem negativne odluke po prigovoru. U do sada provedenom izbornom postupku propušteni su, međutim, objektivni i prekluzivni kratki rokovi utvrđeni Zakonom o izboru odbornika i poslanika za podnošenje prigovora Opštinskoj izbornoj komisiji i Državnoj izbornoj komisiji. Zato nije ispunjena apsolutna procesna pretpostavka za ustavnosudsku zaštitu izbornog prava utvrđena članom 97 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, podnošenjem žalbe Ustavnom sudu na rješenje kojim je odbačen ili odbijen prigovor od strane tih organa protiv odluke, radnje ili propusta biračkog odbora, odnosno opštinske izborne komisije. Ustavni sud ne može po sopstvenoj inicijativi pokrenuti postupak odlučivanja o povredi prava u toku izbora, kao što to može kod ocjene ustavnosti i zakonitosti normativnih akata. Nema ex officio pokretanja, kao ni nastavljanja vođenja ovog postupka u slučaju povlačenja žalbe od strane podnosioca”, pojašnjava naš sagovornik.
Da bi Ustavni sud poništio cio izborni postupak ili djelove tog postupka, neophodno je, kaže Drašković, da bude utvrđena nepravilnost koja je imala bitan uticaj na rezultat (član 102 Zakona o Ustavnom sudu).
” Budući da Ustavni sud nije odlučivao o izborima u Šavniku, to nije ni mogla biti utvrđena nepravilnost u izbornom postupku, niti se može govoriti o uticaju te nepravilnosti na izborni rezultat. Osim toga, izbornog rezultata na koji bi ta nepravilnost uticala, sve i da je utvrđena, nema, jer lokalni izbori nijesu okončani. To znači da nije ispunjen nijedan od dva kumulativna uslova za poništenje izbornog postupka ili njegovog dijela”, naglašava Drašković.
JEDINI PRAVNI IZLAZ
Stoga, smatra Drašković, umjesto preduzimanja pravno neutemeljenih radnji i donošenja protivzakonitih akata koji ne mogu da dovedu do valjanog rješenja, a koji istovremeno narušavaju princip ustavnosti i zakonitosti, najcjelishodnije je koncentrisati pažnju i moć države na okončanje izbora koji su u toku.
Preporučeno
” To podrazumijeva, prije svega, utvrđivanje pravnih i faktičkih mjera od strane državnih organa i organa na nivou lokalne samouprave čija će primjena omogućiti završavanje već započetog izbornog postupka. Institucije države, svaka u domenu svojih Ustavom i zakonom utvrđenih nadležnosti, dužne su da autoritativno vrše svoje funkcije i učine sve što je propušteno u prethodnom postupku na ponavljanju izbora na dva biračka mjesta. Na taj način bi se obezbijedilo ostvarivanje biračkog prava svih građana, kao jednog od osnovnih Ustavom zajemčenih prava iz korpusa političkih prava i sloboda, čija je suština u pravu građanina da neposredno, na demokratski i legitiman način bira svoje predstavnike u organima lokalne vlasti”, zaključio je Drašković.
Video